خواستگاری دختر از پسرموضوعی است که همه ما هرازگاهی شنیده‌ایم یا در جایی مطلبی از آن خوانده‌ایم. موضوعی که حتی شنیدنش هم دهان‌مان را باز نگه می‌دارد. در اکثر جاهای دنیا عرف است که مردها با کمال احترام خدمت خانواده دختر برسند و از او خواستگاری کنند. خواستگاری دختر از پسر در بیشتر فرهنگ‌ها امری غیرعادی جلوه داده می‌شود اما آیا واقعا این کار نادرست است؟ اگر دختری از پسری خوشش آمد باید چکار کند؟ تا کی منتظر بشینیم تا شخص دلخواه به در خانه‌ی مان بیاید. شاید تا ده سال دیگه هم این اتفاق نیافتاد . پسر‌ها این شانس را دارند که می‌توانند بین افراد بیشتری انتخاب کنند.آنقدر به خواستگاری بروند تا شخص دلخواه را پیدا کنند ولی ما چی….
خواستگاری رفتن ،رفتاری است که هرچند در زمان‌ها و مکان‌ها‌ی مختلف کمی‌متفاوت است اما به طور کلی در اکثر مواقع شباهت‌هایی به هم دارد. طبق آداب و رسومی‌نانوشته در بیشتر موارد پسر‌ها و خانواده‌های آنان پیشقدم می‌شوند و جواب نهایی با دختر خانم است. دین ما دستور مستقیمی‌در باره‌ی نحوه‌ی خواستگاری ندارد اما تلویحا بر پیشنهاد ازدواج از جانب آقایان صحه گذاشته است ولی دستوری مبنی بر منع شرعی خواستگاری توسط دختران ندارد اما بهتر است با خواندن این مقاله خودتان قضاوت کنید که کدام راه مناسب تر است:
استاد مطهرى می‌گوید: « این که از قدیم الایام مردان به عنوان خواستگارى نزد زنان مى رفته اند و از آنها تقاضای همسرى مى کرده اند ، از بزرگ ترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. طبیعت مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. طبیعت زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکى از تدابیر حکیمانه و شاهکارهاى خلقت است که در غریزة مرد نیاز و طلب و در غریزة زن ناز و جلوه قرار داده است.
خلاف حیثیت و احترام زن است که به دنبال مرد بدود. براى مرد قابل تحمّل است که از زنى خواستگارى کند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن دیگرى خواستگارى کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنى رضایت خود را به همسرى با او اعلام کند اما براى زن که می‌خواهد محبوب و معشوق و مورد توجه و علاقه باشد و از قلب مرد سر در آورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند ، قابل تحمل و موافق غریزه نیست که مردى را به همسرى خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود و سراغ مرد دیگری رود». پس اینکه در کشور ما هم رسم بر آن است که خواستگاری از طرف پسر‌ها انجام شود ، رسمی‌است بر خواسته از فطرت و طبیعت .اگر دختری به خواستگاری پسری برود و جواب او منفی باشد ، برای دختر شکست روحی تلقی می‌شود. زیرا از لحاظ روحی زن نیازمند خواسته شدن است و برایش سخت است از جانب مرد به او بی توجهی شود.
چالش
خواستگاری دختر از پسر
رفتار‌های زیر پیامدهایی است که ممکن است در اثر اینگونه خواستگاری‌ها(از جانب دختر خانم‌ها) ایجاد شود:
۱- اگر پاسخ پسر منفی باشد ، دختر احساس شکست و سرخوردگی می‌کند. در حالی که جواب منفی برای پسر قابل تحمل است و در صورت پاسخ منفی دختر، به خواستگاری شخص دیگری می‌رود.
۲- درصورت پاسخ منفی پسر، احتمال تمسخر و آزارهای بعدی و آبرو ریزی به وسیله او وجود دارد.
۳- ممکن است پسر با شنیدن چنین تقاضایی، با پاسخ مثبت ظاهری به فکرسوء استفاده از دختر بیفتد.
۴- احتمال دارد در زندگی مشترک آینده(در تنش‌ها و اختلافات) به دختر سرکوفت بزند که تو به خواستگاری من آمدی و این برخورد ، برای دختر بسیار رنج آور است.
دین مقدس اسلام نیز که آیین فطرت است، بر این رویه فطرى و طبیعى صحه نهاده و بر این مبنا و اساس است که در قرآن و سنّت در امر ازدواج، مردان مخاطب واقع گشته اند و مستقیماً به آنان دستور ازدواج و همسر گزینى داده شده و فرموده است: «فانکحوا ما طاب لکم من النّساء؛ بازنان طیب و پاکیزه ازدواج کنید».
البته ما استثنا‌ها را هم در نظر می‌گیریم . ممکن است ازدواجی هم با چنین خواستگاری انجام بشود و بسیار مناسب هم باشد. گاهی اوقات هم ممکن است شرایطی پیش آید که دختری ،پسری را برای ازدواج مناسب می‌بیند. در این شرایط می‌تواند با اطلاع والدین خود ، شخصی را به عنوان رابط بفرستد تا نظر پسر را جویا شود . لازم به ذکر است رابط باید به گونه‌‌‌ای حرف بزند که مثل پیک عمل نکند و معلوم نشود از طرف دختر فرستاده شده. اگر نظر پسر مساعد بود ، آنوقت پیشنهاد خواستگاری از جانب مرد مطرح شود . حیا ، وقار ،نجابت ،رمز محبوبیت یک دختر است ، به نفع مان است که روال طبیعت را بر هم نزنیم و بر خلاف فطرتمان گام بر نداریم.
دو نکته در مسائل خواستگاری قابل دقت است که این دو نکته باید از هم تفکیک شود و سپس بحث کنیم که حیطه اختیار مردها و زن‌ها در مورد همسر آینده شان چگونه است و آن دو نکته: یکی مسأله “انتخاب” است و دوم مسأله “خواستگاری”.
در حوزه‌ی انتخاب فاقد هیچ شک و تردید زن‌ها یا دختران همچون مردها حق انتخاب دارند و معمولا در بیشتر موارد وقتی کسی به خواستگاری آنها می‌آید می‌توانند در مورد آن فرد تحقیق دقیق انجام دهند و سپس بعد از تحقیقات لازم “انتخاب” کنند یعنی جواب آری یا نه بگویند و انتخاب شرعاً و قانوناً حق طبیعی زنان در مورد همسر آینده شان می‌باشد و از لحاظ عرفی نیز در حال حاضر در بیشتر مناطق کشور ما تقریبا همین طور عمل می‌شود مگر در موارد بسیار نادری که ممکن است خانواده از روی تعصبات، فردی را به دختر تحمیل کند. اما مسأله خواستگاری گرچه مقدمه یک انتخاب است ولی بیشتر شبیه به پیشنهاد است یعنی آنچه در فرآیند خواستگاری رخ می‌دهد این است که از طرف خانواده پسر یا از طرف خود پسر به خواستگاری دخترمی‌روند یعنی در واقع پیشنهاد ازدواج با دختر را مطرح می‌کنند و دختر حق دارد انتخاب کند و جواب مثبت دهد و همچنین حق دارد رد کند و جواب منفی بدهد.
اما این که در جامعه‌ی ما معمولاً پسران از دختران خواستگاری می‌کنند و آیا دختران نیز می‌توانند از همسر مورد علاقه خود خواستگاری کنند یا نه؟ این یک مسأله فرهنگی است نه یک مسأله شرعی و قانونی و حقوقی. از این رو در بعضی از کشورها مانند هندوستان در بعضی از مناطق آن مرسوم است که خانواده دختر به خانواده پسر پیشنهاد ازدواج می‌کند یعنی خواستگاری بیشتر از ناحیه خانواده دختر انجام می‌گیرد یا حداقل از طرف خانواده دختر پیشنهاد می‌شود که ما آمادگی داریم که دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوریم در چنین فرهنگ‌هایی خواستگاری زن از مرد از قدر و منزلت زن نمی‌کاهد و او را در چشم مرد کوچک نمی‌کند و حتی اگر جواب از طرف خانواده مرد منفی باشد
موجب سرشکستگی خانواده دختر نمی‌شود و همچنین از نظر روانی برای دختر شکننده نیست اما در کشورهایی که چنین فرهنگی موجود نیست بلکه فرهنگ خواستگاری دقیقاً برعکس می‌باشد مانند کشور ما خواستگاری مستقیم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نیست و عوارضی دارد که در نهایت از نظر روانی و شخصیتی و حیثیت اجتماعی و خانوادگی به ضرر زن تمام می‌شود به ویژه اگر زن در این رابطه پاسخ منفی دریافت کند زیرا زنان از نظر عاطفی و هیجانی در عین حال که در سطح بالاتری از جنس مخالف هستند اما شکنندگی آنها نیز به همین میزان از نظر عاطفی بیشتر از مردهاست .
مطلبی که شهید مطهری در این زمینه می‌گوید قابل توجه است : “از قدیم الایام، مردان به عنوان خواستگاری نزد زنان میرفتهاند و از آنان تقاضای همسر میکردهاند از بزرگترین عوامل حفظ حیثیت و احترام زن بوده است. خدا طبیعتِ مرد را مظهر طلب و عشق و تقاضا آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. خدا طبیعتِ زن را گُل، و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است
که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است… خلاف حیثیت و احترام زن است که به دنبال مرد بدود. برای مد قابل تحمّل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و آن گاه از زن دیگری خواستگاری کند و جواب رد بشنود تا بالاخره زنی رضایت خود را به همسری با او اعلام کند اما برای زن که می‌خواهد، محبوب و معشوق باشد و از قلب مرد سر در آورد تا به سراسر وجود او حکومت کند قابل تحمّل و موافق غریزه نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود وس راغ مرد دیگری برود. خواستگاری دختریا زن از پسر یا مرد حرام و بر خلاف دستور خدا و دین نیست اما چون خلاف عرف و به قول شهید مطهری(ره) بر خلاف غریزه است، اگر پاسخ مرد مثبت باشد موجب منّت و حقارت زن است و اگر منفی باشد، باعث وهن و ذلّت می‌گردد.
بنابراین در این گونه مسائل که هم احتمال دریافت پاسخ منفی و هم پاسخ مثبت وجود دارد با یک درایت خاصی باید عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد کارشناس و مجرب مشورت شود ثانیا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه‌‌‌ای که از نظر تعهد، دلسوزی و رازداری مورد اعتماد باشد تا به صورت کاملاً محرمانه کار را پیگیری کند و با مهارت و کیاست خاصی، فرد مورد نظر را تشویق و ترغیب به ازدواج کند و بعد از این که آمادگی ازدواج در او ایجاد شد به او جهت دهی کند و هدایت کند او را به سمتی که از این دختر خانم خواستگاری نماید با این شیوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبی استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غیر مستقیم از فرد مورد نظر خواستگاری کرده و هم از آسیب‌های خواستگاری مستقیم در امان مانده است.